Khi giá vàng đang tăng như hiện nay, mọi tin tức về vàng đều gây chú ý, kể cả tin Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ cho kiểm kê vàng trong kho dự trữ Fort Knox xem còn đủ vàng như trên sổ sách. Điều gì đã thúc đẩy ông có động thái này?
Nguyên do có lẽ cũng vì các thuyết âm mưu lưu truyền bấy lâu, trong đó có thuyết cho rằng vàng cất trong kho Fort Knox đã bị mất, giờ chỉ còn kho rỗng. Chính ông Trump khi nói bản thân ông sẽ trực tiếp đến căn cứ quân sự Fort Knox để kiểm tra xem vàng còn nguyên ở đó không cũng nhấn mạnh: “Tôi muốn tìm hiểu xem có ai đánh cắp vàng ở Fort Knox không. Tôi không muốn mở kho và kho trống rỗng. Có thể lắm chứ”.
Ngoài ông Trump, tỉ phú Elon Musk cũng viết trên X, đặt câu hỏi: “Ai khẳng định vàng không bị đánh cắp từ Fort Knox? Có thể vàng vẫn ở đó, có thể là không. Số vàng này do công chúng Mỹ sở hữu! Chúng ta muốn biết nó còn ở đó không”.
Theo Cục Đúc tiền Mỹ, số vàng hiện đang cất giữ ở Fort Knox lên đến 147,3 triệu ounce (chừng 4.175 tấn), trị giá vào khoảng 436 tỉ đô la. Điều ngạc nhiên là sổ sách của Bộ Tài chính Mỹ vẫn ghi nhận giá vàng chỉ 42,22 đô la mỗi ounce nên số vàng ở Fort Knox có trị giá trên giấy tờ chỉ 6,2 tỉ đô la. Vàng ở Fort Knox chỉ chiếm một nửa tổng số vàng dự trữ của Mỹ; số còn lại được cất giữ ở các cục đúc tiền tại West Point, Denver cũng như tại kho vàng của Cục Dự trữ New York.
Trước khi được biến thành kho dự trữ vàng cho Chính phủ Mỹ từ năm 1936, Fort Knox là một căn cứ quân sự được thành lập vào năm 1918. Tường của kho chứa vàng rất dày, dày đến 1,2 mét bằng bê tông cốt thép, có thể chịu được sức công phá của bom nguyên tử; cửa kho nặng đến 22 tấn. Ít ai bước chân vào bên trong kho chứa vàng; lần cuối cùng Quốc hội Mỹ cử người đến kiểm tra kho là vào năm 1974. Về phía quan chức thì năm 2017, Bộ trưởng Tài chính lúc đó là Steve Mnuchin có vào Fort Knox kiểm tra. Nay ông này nói với đài CNBC: “Vàng có ở đó lúc tôi tới thăm và tôi hy vọng không ai di chuyển vàng đi nơi khác. Tôi tin không có chuyện đó”.
Sau tuyên bố của ông Trump, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cũng khẳng định vàng ở Fort Knox vẫn còn ở đó vì năm nào cũng kiểm kê. Nhiều nhà phân tích cho rằng động thái muốn kiểm tra vàng của ông Trump không hẳn vì các thuyết âm mưu, mà do ông muốn định giá lại số vàng dự trữ. Nếu ông ra lệnh cho Bộ Tài chính ghi nhận giá vàng đúng theo thực tế, tự nhiên ngân sách nước Mỹ có thêm bốn, năm trăm tỉ đô la để chi tiêu. Điều này cũng trùng khớp với mong muốn của ông Trump lập ra một quỹ đầu tư nhà nước như Temasek của Singapore. Ngay chính vào ngày nhậm chức ông đã ký sắc lệnh hành pháp thành lập một quỹ như thế cho Mỹ.
Mỹ vẫn là nước có lượng vàng dự trữ cao nhất thế giới - 8.133 tấn, nhiều hơn gấp đôi nước đứng thứ nhì là Đức. Điều đáng nói là nhiều phân tích cho rằng đợt tăng giá vàng hiện nay cũng do thị trường e ngại các đe dọa đánh thuế nhập khẩu cao của ông Trump, vì nó có khả năng làm giá cả tăng mạnh, lạm phát quay trở lại. Khi ông Trump đe dọa đánh thuế “có đi có lại”, mọi người lo lắng các mối quan hệ ngoại thương bấy lâu sẽ bị xáo động và nếu cuộc chiến thương mại diễn ra, vàng là nơi trú ẩn an toàn. Đây là nhận định của đa số các quỹ đầu tư toàn cầu trong một khảo sát gần đây của Bank of America. Louise Street, một chiến lược gia tại Hội đồng Vàng Thế giới cho rằng tác động của thuế quan cao lên lạm phát và tăng trưởng kinh tế càng làm “nổi bật sức mạnh của vàng”.
Có nhiều người lo chính sách đánh thuế nhập khẩu của ông Trump cũng áp dụng lên vàng nên ở Mỹ đang có xu hướng trữ vàng tránh thuế. Lượng vàng tại sàn giao dịch COMEX ở New York đã tăng hơn 70% tính từ đầu năm nay, tức chưa đầy hai tháng. Thông thường giá vàng ở New York và London là ngang bằng nhau, nhưng gần đây đã có sự chênh lệch; giá vàng ở New York cao hơn giá vàng ở London, tạo ra tình trạng mua vàng từ London về New York.
Một chuyện cũng đang làm nghẽn dòng chảy của vàng về thị trường New York là do thị trường này chỉ chấp nhận vàng thỏi theo một kích thước và trọng lượng nhất định. Vì thế vàng mua từ London về phải chở đến Thụy Sỹ trước, đây là nơi có nhiều hãng chế tác vàng lớn nhất thế giới. Họ sẽ nung chảy vàng, đổ vào khuôn nhỏ hơn rồi mới chở về New York. Vì thế số liệu thống kê cho thấy xuất khẩu vàng từ Thụy Sỹ vào Mỹ tăng mạnh đến mốc 190 tấn vào tháng 1-2025, gấp 3 lần lượng nhập vào tháng 12-2024. Dù không phải là tình trạng khan hiếm, chỉ là tắc nghẽn tạm thời, việc New York thiếu vàng cũng góp phần làm tăng giá vàng nơi đây.
Theo Nguyễn Vũ – Báo Kinh tế Sài Gòn
