Ông Trump đã có tuyên bố đầu tiên về thuế quan đối với hàng hóa nhập từ Mexico và Canada là 25%, còn với Trung Quốc ông chỉ nói sẽ áp.
Sẽ không nước nào chịu được mức thuế 60%
Thực ra Mỹ, Mexico và Canada đang tham gia vào một hiệp định thương mại tự do đã có từ ba thập kỷ trước, được gọi là USMCA. Thế nhưng, Hiệp định này được đàm phán lại dưới thời Trump, sau khi ông phàn nàn rằng các doanh nghiệp Mỹ, đặc biệt là các nhà sản xuất ô tô, đang chịu thiệt thòi.
Đối với Mexico, bằng cách trích dẫn cuộc khủng hoảng fentanyl (một dạng ma túy) và nhập cư bất hợp pháp, ông Trump viện dẫn những lo ngại về an ninh quốc gia như một phương tiện để phá vỡ USMCA. Còn với Canada, vào năm 2018, ông Trump đã viện dẫn lý do an ninh quốc gia để áp thuế nhập khẩu thép và nhôm.
Đối với Trung Quốc, Mỹ là điểm đến chính của hàng hóa của nước này. Tuy nhiên, các nhà xuất khẩu đã giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ khi Bắc Kinh và Washington bất hòa về thương mại. Một số đã chuyển sản xuất sang Đông Nam Á và các khu vực khác trên thế giới, để né thuế của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc. Và xem ra xu hướng này có vẻ sẽ tăng tốc trong thời gian tới khi ông Trump trở lại Nhà Trắng.
Theo dữ liệu Hải quan Trung Quốc, tỷ trọng xuất khẩu của nước này sang Mỹ đã giảm từ 19% vào năm 2018 xuống còn 15% vào năm 2023, ngay cả khi tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc được dự báo sẽ đạt mức cao kỷ lục trong năm 2024.
Ông Tu Xinquan, Giám đốc Viện Nghiên cứu WTO Trung Quốc tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế ở Bắc Kinh, cho biết mức thuế 60% sẽ có tác động nghiêm trọng đến xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ. Nếu thực sự xảy ra, nhiều công ty sẽ hoàn toàn dừng giao dịch với Mỹ, còn nếu mức thuế không quá lớn, các công ty vừa và nhỏ có thể gắng gượng.
Theo báo cáo của công ty môi giới Trung Quốc Caicong Securities, sản xuất dệt may nằm trong số các ngành công nghiệp dự kiến sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi mức thuế quan mới, cùng với thép và máy tính. Còn nhớ trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã áp thuế đối với hơn 360 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, đã kìm hãm đà tăng khá ổn định của kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ.
Sẽ đóng hết các lỗ hổng để né thuế
Dưới thời chính quyền Biden đã giữ nguyên hầu hết các mức thuế của Trump, và áp thêm các mức thuế mới đối với các sản phẩm như thép, pin mặt trời và xe điện. Cách tiếp cận của ông Biden tập trung vào các lĩnh vực được coi là chiến lược, chẳng hạn như trí tuệ nhân tạo và năng lượng xanh. Nhưng khi ông Trump trở lại lần này, mức thuế chung có thể lan sang các mặt hàng sử dụng hàng ngày, gây áp lực lên các nhà sản xuất nhỏ hơn.
Ông Trump đã tuyên bố sẽ đóng các lỗ hổng mà hàng hóa Trung Quốc có thể lách thuế quan của Mỹ. Một trong những lỗ hổng đó là một miễn trừ cho phép các gói hàng nhỏ dưới 800 USD được miễn thuế vào Mỹ. Chẳng hạn những sản phẩm được bán thông qua thị trường thứ ba của Amazon cũng như trên các nền tảng Temu và Shein của Trung Quốc, vì đủ điều kiện được miễn thuế này.
Kể từ khi ông Trump bắt đầu cuộc chiến thương mại với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, mức thuế quan trung bình của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc là khoảng 20%. Để tránh những mức thuế quan này, một số công ty Trung Quốc đã chuyển nhà máy của họ sang các quốc gia Đông Nam Á.
Như Công ty TNHH Phát triển ngành hành lý và túi xách HIHO Thâm Quyến, đã mở một nhà máy tại Indonesia vào năm 2021. Nhà sản xuất hành lý này sử dụng khoảng 600 công nhân tại Indonesia.
Theo Giám đốc Tiếp thị HOHO ông Steven Wang, hiện công ty xuất khẩu khoảng 1/4 sản lượng của mình sang Mỹ. Và ông tin rằng một số khách hàng của công ty tại Mexico cũng có thể bán lại sản phẩm của họ cho Mỹ, bởi không ai thích kinh doanh thua lỗ. Và nếu Trump áp dụng bất kỳ mức thuế quan bổ sung nào đối với hàng hóa Trung Quốc từ các nước ASEAN hoặc Mexico "Chúng tôi lại tiếp tục chuyển các nhà máy đến nơi khác chưa áp thuế cao".
Sẽ tăng lên 40% vào năm 2025?
Theo khảo sát của Reuters với các nhà phân tích kinh tế thế giới hàng đầu, ông Trump sẽ áp thuế gần 40% đối với hàng hóa Trung Quốc vào đầu năm 2025. Điều này nếu xảy ra, sẽ có khả năng cắt giảm tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tới 1 điểm phần trăm.
Cuộc thăm dò ý kiến của hơn 50 nhà kinh tế do Reuters thực hiện từ ngày 13 đến 20-11, cho thấy phần lớn cả trong và ngoài Trung Quốc đại lục, đều cho rằng ông Trump sẽ áp dụng mức thuế quan mới vào đầu năm tới, với ước tính trung bình là 38% và dự báo dao động từ 15-60%.
Hầu hết những người được hỏi cho biết, họ không mong đợi mức thuế quan toàn diện 60% đối với hàng hóa Trung Quốc vào đầu năm 2025, vì điều này có thể đẩy nhanh lạm phát tại Mỹ.
Nhà kinh tế trưởng của ANZ Raymond Yeung cho biết: "Chúng tôi hy vọng chính quyền mới của Mỹ sẽ sử dụng lại kế hoạch ban đầu của Trump 1.0, với ước tính rằng mức thuế quan trung bình đối với hàng hóa Trung Quốc có thể tăng 32-37%”.
Về tác động tiềm tàng đối với Trung Quốc, cuộc thăm dò dự đoán rằng mức thuế quan mới của Mỹ sẽ làm giảm tăng trưởng kinh tế năm 2025 của Trung Quốc khoảng 0,5-1 điểm phần trăm.
Theo VINH TRANG - Báo Sài Gòn Giải Phóng - Đầu tư tài chính
